TİAD, devlet destekli yatırımlarda gümrük vergisi indiriminin kaldırılması dolayısıyla ihracatın olumsuz etkileneceği yönündeki öngörüsünün devam ettiğini, problemlerinin sürdüğünü açıkladı.
Takım Tezgahları Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TİAD) Başkanı Murat Akyüz, “Yürürlüğe giren kararın uygulanması dolayısıyla takım tezgahı kullanarak üretim yapan ve Türkiye’nin ihracatına yılda ortalama 75 milyar dolar katkı sağlayan otomotiv ve yan sanayisi, beyaz eşya, savunma, havacılık, medikal, kalıpçılık gibi sektörlerin üretim maliyetlerindeki artış sürecek” dedi.
Takım tezgahları otomotiv, beyaz eşya, havacılık, medikal, makina, kalıpçılık, savunma gibi kritik sektörler başta olmak üzere imalat sanayinin tüm sektörlerinde katma değeri yüksek teknolojiler üretmek için kullanılan “Temel Yatırım ve Üretim” makinaları olarak ele alınıyor. 2022 yılında yaklaşık 75 Milyar Dolar ihracat gerçekleştiren bu sektörler için, takım tezgahlarının önemi büyük. Takım tezgahları sektörü, ülkelerin gelişme sürecinde stratejik öneme sahip olan ve temel üretim makinası olması ile girdi sağladığı sektörlerin üretim becerilerini belirleyerek, ekonomik gelişmede çarpan etkisi yaratan bir sektör niteliğinde. Sektörün yapısı ve sektörde yaşanan gelişmeler ise, ülke ekonomisi açısından önem arz ediyor. Öyle ki, takım tezgahlarının 2022 yılındaki 1,88 Milyar Dolarlık kullanım değerine karşılık, takım tezgahlarının kullanımı Türkiye ihracatına 25 Milyar Dolarlık direkt katkı oluşturdu. Bu da demek oluyor ki kullanıma giren her takım tezgahı, yıllık bazda kendi değerinin 13,3 katı ihracat değeri yaratıyor. Ancak takım tezgahları sektörü yatırımcılara ek maliyet yaratan işletme kredilerinin maliyet yüksekliğinden ilave gümrük vergisine, yatırım teşvikli yatırımlarda takım tezgahlarının gümrük vergisi desteğinden mahrum kalmasından, zorlayıcı ekonomik koşullara kadar birçok olumsuzluk ile karşı karşıya.
ÜRETİM MALİYETLERİ YÜZDE 10 İLA 20 ORANINDA ARTTI
Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar’ın ekinde yer alan listede, takım tezgahları sektörü özelinde otomotiv, beyaz eşya, savunma, havacılık, medikal, kalıpçılık gibi sektörlerde kullanılan, birçok “yatırım malı” bulunuyor. Karar ile birlikte gümrük vergisi kapsamından çıkartılan makine ve teçhizat alımlarında sanayicilerin yerli üretim mallara yönelmesi ve böylece ithalatın önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan TİAD Başkanı Murat Akyüz, “Kararın uygulanması dolayısıyla takım tezgahı kullanarak üretim yapan ve Türkiye’nin ihracatına yılda ortalama 75 milyar dolar katkı sağlayan birçok sektörün üretim maliyetlerinde yüzde 10 ila 20 oranında artış yaşanıyor. Türkiye’de üretimi hiç olmayan yatay işleme merkezi, tornalama merkezi ve üretimi hem adet hem de ana sanayinin ihtiyacı olan nitelikleri karşılamaktan çok uzak olan dik işleme merkezi, taşlama tezgahı ve takım bileme tezgahının bu karardan hariç tutulması gerekiyor. Bu makine türlerinde üretim kapasitemizin hiç olmaması ya da çok sınırlı olması nedeniyle, bu makineleri özellikle Almanya, İtalya, Güney Kore, Japonya ve Tayvan’dan temin etmeye devam etmek zorunda kalınacak. Dolayısıyla, yerli üreticiyi korumak ve özellikle kalite algısı düşük olan Çin gibi ülkelerden ithalatı azaltmak amacıyla alınan kararın etkisiz kaldığını ve imalat sanayinin yatırım maliyetlerinin artmasına sebep olduğunu düşünüyorum.”
“İTHALATA VERGİ GETİRİLMESİ SEKTÖRÜ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLİYOR”
Akyüz, şöyle devam etti: “Takım tezgahları sektörü olarak üretimde altı ay sonrasını düşünmek zorunluluğumuz var. Bunun için de üretimin aksamaması ve talepleri karşılamak için stok planınızın çok iyi işlemesi gerekiyor. Şirketlerimiz de talep artışıyla birlikte stoklarını artırmak zorunda kaldılar. Ancak piyasanın değişen koşulları yükselen navlun fiyatları, resesyon, savaş ve enerji krizi dengeleri altüst etti. Yüksek maliyetli stokla yakalanan üreticilerimiz de maliyetlerini artırdılar. Yanı sıra navlun fiyatlarındaki oynaklık sektörümüzde önemi büyük problemler yarattı. Maliyetlerin artış göstermesi yeni yatırımların önünü kesiyor. Takım tezgahları, Türkiye’nin üretim ihtiyacının özellikle talaşlı makinede yüzde 5’ini karşılamakta ve yüzde 95’i ithal edilmek durumunda. Bu makinelerin ithalatının artması demek aynı zamanda üretimin, ihracatın ve istihdamın artması anlamına geliyor. Bu makinelerin ithalatına vergi getirilmesi de sektörü olumsuz yönde etkiliyor. Türkiye’ye gelme potansiyeli olan takım tezgahlarının üretim yatırımları Bulgaristan, Çekya, Polonya hatta Makedonya gibi ülkelere kaydı. Bu durum üreticilerimizin rekabet edebilirliğine darbe vuracak. Takım tezgahları makinelerinde ilave gümrük vergilerinin daha da artırılması söz konusu. Bu durum da üretim maliyetlerini daha fazla yükseltecek. Bütün gelişmiş ülkelerde takım tezgahları ithalatına herhangi bir vergi konulmuyor, bu alanın gelişmesi için teşviklerde bulunuluyor. Bunu sağlamak için de ülkemizdeki takım tezgahları sektörünün, makine sektöründen ayrı bir yerde konumlandırılması gerekmekte.”
FİNANSMANA ERİŞİM VE NİTELİKLİ İŞGÜCÜ BULMADA ZORLUK YAŞANIYOR
Ayrıca ham maddede dışa bağımlı olan, üretim ve istihdamı devam ettirmek isteyen sanayi sektörlerinin finansmana erişim konusunda da desteğe ihtiyaç duyduğunu ifade eden Akyüz,
“Hem imalatçılar hem de teknoloji tedariki sağlayan firmalar, finansmana erişim konusunda zorluk yaşıyor. Diğer tarafta EYT’den kaynaklı nitelikli iş gücü kaybıyla da karşı karşıya kaldılar. Bu sebepler nedeniyle son yıllarda ihracatta yükseliş gösteren sanayimiz, finansmana erişimde karşılaşılan sorunlar sebebiyle ihracatta da potansiyelini gerçekleştirebilmiş değil. Üretim ve ihracatın artırılması için öncelikli olarak, takım tezgahları üretiminde dışa bağımlı olduğumuz;
- CNC kontrol ünitesi (üretimi için bir girişim var. Milteksan)
- Servo motor (üretimi için bir girişim var. Akım Metal)
- İş mili (spindle)
- Spindle için özel rulmanlar
- Taret/Magazin (otomatik takım değiştirme sistemi),
- Vidalı mil ve yatakları,
- Elektronik devre ekipmanları
komponentlerinin temininin kolaylaştırılması ve ardından bunların Türkiye’de üretimi için gerekli çalışmaların acilen başlatılması gerekiyor. Bunların yapılabilmesi için de sanayicilere destek olunması, kar marjları çok düşük olacağından (%2-5 arası) devlet desteğinin garanti edilmesi şart. Hem takım tezgahları sektörünün hem de takım tezgahlarını kullanarak üretim yapmakta olan sektörlerin en büyük problemi yetişmiş nitelikli iş gücü bulunamaması. Bu probleme yönelik olarak sektördeki sanayi ve teknoloji şirketleri hem kendi personel ihtiyacını hem de müşterilerinin ihtiyacını karşılayabilmek adına, kendi eğitim merkezlerini oluşturmakta ve personelin eksik yönlerini buralarda tamamlamaya çalışmakta. Sorunun çözümü için kamunun özel sektörün de görüş ve desteğini alarak gerçek anlamda mesleki ve teknik eğitime diğer bir deyişle meslek liseleri ve meslek yüksekokullarına önem vermesi ve bu okulların hem teknolojik hem de öğretmen alt yapılarını geliştirmesi son derece faydalı olacaktır.” diye konuştu.
